Cá Betta hay cá xiêm, cá chọi, cá lia thia, cá đá là tên gọi của loài cá có vẻ ngoài kiêu sa và cuốn hút, được dân chơi cá cảnh bình chọn là loài cá đẹp nhất và được ưa chuộng nhất trên thị trường thủy sinh.
Giống cá Betta được nuôi làm cảnh hoặc để làm cá đá bởi bản tính dữ dội, hiếu chiến của nó. Cá Betta đã du nhập vào nước ta từ rất lâu và phát triển rầm rộ trong vài năm trở lại đây.
Nguồn gốc của cá Betta
Cá Betta còn có tên gọi là cá Xiêm, cá Lia Thia, cá đá, cá chọi, bởi có nhiều tài liệu cho rằng loài cá này có nguồn gốc từ Xiêm (Thái Lan). Chúng là loài cá hoang dã cùng họ với cá tai tượng, nhưng kích thước nhỏ hơn nhiều, sống ở các vùng nước ngọt nhiệt đới Đông Nam Á, được thuần dưỡng để làm cá chọi.
Vào năm 1840, nhà vua nước Xiêm đã tặng vài con cá Betta cho một người ngoại quốc, rồi người này đem cá cho bác sĩ Theodore Cantor. Chính bác sĩ người Đan Mạch này là người đã nghiên cứu và lai tạo ra nhiều giống cá Xiêm đa dạng kiểu dáng và màu sắc như hiện nay.
Đặc điểm của cá Betta
Cá Xiêm(cá lia thia) có thân thon dài và dẹt. Con trưởng thành dài khoảng 5cm – 8cm, loài Betta khổng lồ có kích thước gấp đôi, có thể lên đến 15cm. Con đực thường lớn hơn con cái, chiều dài đuôi còn tùy thuộc vào loại cá Betta đã ép giống lai tạo.
Đầu cá lia thia hơi chúi xuống về phía trước. Bộ vây của cá lia thia là điểm đặc sắc nhất, vây trên bắt đầu từ nửa dưới lưng và có kích thước lớn, xòe rộng ra. Vây đuôi và vây bụng khá to, có màu sắc sặc sỡ.
Đặc điểm nổi bật của cá Betta là có thêm một cơ quan hô hấp mê cung có tên là labyrinth, giúp cho cá có thể hô hấp bằng cách hít không khí trực tiếp từ mặt nước, giúp cá thở được và thích nghi ngay cả trong môi trường sống chật hẹp và nghèo oxy.
Cá Betta cảnh sống được khoảng 2-3 năm. Chúng có thể sống lâu hơn nếu được chăm sóc tốt.
Cá Betta thích sở hữu cho mình một lãnh thổ riêng, sau khi sinh ra đến tháng thứ 3 là cá tự động tách bầy để bắt đầu cuộc sống “tự lập”. Tính độc lập và sở hữu cao khiến loài cá Betta còn có tên khác là cá chọi nổi tiếng hung dữ, nó có thể tấn công kẻ nào xâm phạm lãnh thổ và không ngại “va chạm” đến khi kẻ thù rút lui.
Giống cá xiêm thường sống trong các vùng nước lặng, nước nông, không gian hẹp và thích nghi tốt với môi trường nghèo oxy. Cá Betta không phải là loài bơi lội nhanh nhẹn hoặc hoạt bát nếu chỉ có 1 mình nó, nên việc chăm sóc cá Betta trong bể cá cảnh là khá dễ dàng đối với người mới.
Các loại cá Betta được nhiều người yêu thích
Cá Betta Halfmoon (đuôi dài)
Cá Betta HalfMoon có đặc trưng nổi trội nhất đó là bộ vây lớn và dài, xòe rộng với góc 180 độ tạo thành hình bán nguyệt. Tia đuôi thẳng một cách hoàn hảo và phân nhánh mạnh mẽ.
Cá Betta Halfmoon có 5 màu chủ đạo như đỏ, xanh dương, ánh vàng, ánh tím và đen. Mỗi cá thể có ít nhất 3 màu phân bố hài hòa trên thân và vây.
Với bộ vây hoành tráng thì sức mạnh của loài Betta Halfmoon cũng rất mạnh mẽ, bơi nhanh và linh hoạt hơn các loài Betta Halfmoon khác như Dumbo hay Plakat.
Cá Betta Plakat (đuôi ngắn)
Cá Betta Plakat có ngoại hình khá giống với Betta Halfmoon khi còn nhỏ, vì chúng được ép giống từ loài Halfmoon.
Tuy nhiên điểm khác biệt chính đó là đuôi của con Plakat ngắn hơn và vây lưng có dạng tròn, vây bụng hình kiếm. Vây của con Betta Plakat nhỏ hơn đa số loài Betta khác nhưng các tia rất khỏe, giúp bảo vệ vây khỏi bị rụng.
Loài Betta Plakat đuôi ngắn có tông màu đa dạng từ đỏ, ánh bạc, cam, hồng, vàng, xanh lam. Chúng có thân hình trụ, đầu hơi dốc và thụt làm miệng cá xếch lên khá độc đáo.
Cá Betta Fancy Halfmoon
Fancy Betta Halfmoon có nghĩa là cá chọi xiêm đặc sắc. Đây là loài Betta được ép từ Betta Fancy và Betta HalfMoon. Đuôi dài và to như Halfmoon thuần chủng nhưng kích thước vây lớn hơn và vảy lột của Fancy.
Tùy vào hình dáng vây đuôi mà người ta đặt tên cho các loại cá Fancy Betta Halfmoon khác nhau như Fancy Halfmoon Copper, Fancy Halfmoon Marble, Fancy Rosetail Halfmoon, Fancy Halfmoon Startail, Red Fancy Halfmoon,…
Cá Betta Fancy Plakat
Cá chọi Fancy Plakat là sự kết hợp giữa Plakat đuôi ngắn thuần chủng và Betta Fancy đuôi dài và có màu sắc rực rỡ. Đây chính là dòng Betta được lai tạo một cách hoàn hảo để cho ra một giống mới có màu sắc cực kỳ nổi bật và đặc biệt nhất trong số các giống Betta.
Fancy Plakat là loài được tìm mua nhiều nhất để nuôi làm cảnh và tham dự các cuộc thi đấu cá Betta.
Cá Betta Solid Halfmoon
Cá Betta Solid Halfmoon là giống cá Halfmoon nhưng màu của chúng chỉ là đơn sắc hoặc nhị sắc. Chủ yếu dòng Solid là một màu nền sẫm hoặc nền nhạt màu đỏ, màu nâu, màu xanh, trắng và đen.
Bạn có thể kiểm tra sắc tố bằng cách rọi đèn pin để chọn lựa em Solid Halfmoon màu đẹp và khỏe mạnh. Độ hot của dòng cá Betta này cũng không kém cạnh bởi bộ vây đẹp kiêu kỳ và giá thành khá rẻ.
Cá Betta Dumbo Halfmoon
Cá Betta Dumbo Halfmoon được đánh giá là giống cá cảnh rất đẹp. Đuôi to và dài, vây xòe nhỏ hơn 180 độ, vây bơi rất khỏe. Chúng có tên là Dumbo bởi phần vây to ra hai bên giống như mái chèo giúp chúng bơi nhanh hơn.
Cá Betta Dumbo Plakat
Cá Betta Dumbo Plakat là dòng Dumbo có vây to ra hai bên mang như tai voi, nhưng có đuôi ngắn hơn dòng Dumbo Halfmoon.
Nhìn vẻ ngoài của con Dumbo Plakat khá ngộ nghĩnh và đáng yêu vì chúng sở hữu bộ vây ngắn, vây bơi xòe ra hai bên và chúng bơi rất nhanh.
Cá Betta Dragon Plakat (cá rồng)
Betta Dragon Plakat hay còn gọi là Betta rồng, là loài được rất nhiều dân chơi cá Betta săn lùng và nở rộ thành phong trào chơi cá Betta rồng trong vài năm trở lại đây.
Lý do bởi đây là loài Betta được lai tạo có nhiều kiểu vảy rồng độc lạ, một con cá rồng đẹp là trên thân có màu nền đậm hoặc nhạt đều, vảy đều và nhỏ vừa, màu sắc của vảy là độc nhất của từng cá thể.
Bộ vảy của Betta rồng có nét cuốn hút đặc biệt khiến cho người xem không thể rời mắt khỏi chúng.
Cá Betta Super Plakat
Loài Betta Super Plakat còn được gọi là cá Betta siêu đơn sắc, chúng được lai tạo giữa loài Solid và Plakat đuôi ngắn nên vây và đuôi khá săn chắc, gọn gàng.
Dòng cá Super Plakat gồm các màu đặc trưng như trắng, đen, trắng, đỏ, vàng, ánh đồng, xanh lam,…Người chơi Betta cảnh thích sự đơn giản thì Cá Betta Super Plakat là sự lựa chọn hoàn hảo nhất.
Cá Betta Crowntail (đuôi tưa)
Cá Betta Crowntail được lai tạo từ loài Halfmoon đuôi dài. Chúng có đặc điểm nổi bật là nhờ vào bộ vây và đuôi dạng tưa rất độc đáo.
Lớp vảy của loài Crowntail rất dày dặn và óng ánh. Vây tưa khá dài và nhọn, trông rất cứng cáp và khó bị rách, khắc phục được nhược điểm của dòng Halfmoon đuôi dài.
Loài Betta Crowntail rất nổi tiếng trong giới cá cảnh, tổ chức IBC còn đặt ra bộ quy tắc riêng để đánh giá tiêu chuẩn của loài đuôi tưa này.
Cách nuôi cá Betta
Bể nuôi và cách thay nước
Kích thước bể cho một con cá xiêm hay cá lia thia là khoảng 18 x 13 cm và cao tối thiểu 15cm, hoặc bể cubic 20 x 20 x 20 cm, bể chứa tối thiểu 15 – 20 lít nước để có thêm không gian cho cá hoạt động thoải mái và nơi ẩn nấp khi gặp nguy hiểm.
Nên thay nước 1-2 lần/tuần, bể nuôi nhỏ thì tần suất thay nước thường xuyên hơn. Mỗi lần thay khoảng 25% đến 50% nước trong bể.
Nếu nguồn nước nhà bạn là nước máy thì bạn phải khử Clo trước khi bơm vào hồ, để nước ở ngoài ít nhất 24 tiếng cho Flo bay hơi rồi mới thay cho bể cá xiêm.
Nếu nước bị ô nhiễm thì mới cần thay toàn bộ nước trong bể tránh thêm mầm bệnh. Khi thay nước cả hồ thì vớt cá riêng ra chỗ nước sạch.
Môi trường và nhiệt độ khi nuôi
Cá xiêm hay cá lia thia là loài sống ở vùng nước nông, nên bạn có thể nuôi chúng trong hũ thủy tinh. Cá xiêm cũng sẽ nhanh thích nghi với nơi chật hẹp mà không cần máy lọc oxy.
Tuy nhiên, để cá xiêm lên màu đẹp và sinh trưởng tốt nhất thì nên thiết kế môi trường sống ổn định cho cá dễ phát triển. Trồng thêm cây thủy sinh và setup các loại đồ chơi cho cá.
Vì ngoài tự nhiên, cá Betta sống ở sông, kênh rạch, ruộng lúa nên nguồn nước phù hợp để nuôi cá Betta là nước mềm, độ pH từ 6 – 7.5.
Nhiệt độ nước lý tưởng cho cá sinh tồn là 25 – 26 độ C, có thể dao động trong khoảng 24 – 30 độ C thì cá vẫn sinh trưởng được. Nếu nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao thì chúng sẽ dễ bị bệnh, gây căng thẳng và bỏ ăn.
Hệ thống lọc và ánh sáng
Bể nuôi cá Betta nên đặt trong nhà, ở nơi thoáng mát, có ánh sáng vừa phải, nên sử dụng đèn led có cường độ nhỏ để chiếu vào bể cá. Cá Betta không thích hợp nuôi ngoài trời có ánh nắng sẽ làm cơ thể chúng bị bệnh.
Ngoài ra, việc trang bị hệ thống lọc nước cho bể cá Betta là cần thiết bởi vì, hiện nay đa số gia đình đều sử dụng nước máy, không phù hợp cho sự phát triển của cá Betta. Nước qua hệ thống lọc sẽ giảm các chất độc hại, cá sẽ sinh trưởng tốt hơn và sống lâu hơn.
Cá Betta ăn gì?
Cá Betta (cá xiêm, cá lia thia) là loài ăn tạp. Thức ăn trong tự nhiên của cá Betta là lăng quăng, ấu trùng tôm, các loài phù du, côn trùng nhỏ, tôm, trùn huyết.
Khi nuôi làm cảnh thì bạn cũng nên mua các loại thức ăn như ở ngoài tự nhiên, dạng đồ tươi hoặc đông lạnh đều được. Cho cá Betta ăn 1-2 bữa/ngày để giúp cá khỏe mạnh hơn và lên màu đẹp.
Trên thị trường có bán rất nhiều thức ăn chế biến sẵn cho cá cảnh phù hợp cho Betta như: trùn đất khô hoặc thức ăn dạng viên cho cá, giúp bổ sung dinh dưỡng, các vitamin và chất khoáng cần thiết cho cá nâng cao sức đề kháng, ít bệnh tật.
Tham khảo về bài viết chi tiết các loại thức ăn cho cá Betta
Tiêu chí để chọn cá Betta đẹp
Form và màu sắc của cá
Cá chọi đẹp là màu vảy phải lên full màu, đặc biệt là màu ở bụng, vì phần bụng rất khó lên màu. Màu ở tay bơi cũng phải có màu rõ rệt. Màu của loài nào phải đúng chuẩn loài đó.
Đối với loài Solid Betta thì sắc tố của màu nền phải đậm đều hoặc nhạt đều, tránh lựa con có màu đậm nhạt không đồng nhất.
Những loài Fancy hay Halfmoon thì cần chọn loài có màu sắc rực rỡ và bắt mắt, nếu là vảy lột thì cũng cần kiểm tra tình trạng vảy có sáng màu không.
Hello Thú Cưng khuyên bạn không nên chọn những con xỉn màu, màu không rõ ràng, nhợt nhạt, vì khi nuôi cá sẽ yếu ớt và dễ phai màu.
Hành động của cá
Khi chọn cá Betta để nuôi làm cảnh thì nên chọn những con có biểu hiện nhanh nhẹn và năng động, bơi liên tục quanh bể. Những con cá xiêm khỏe mạnh sẽ nhanh thích nghi với môi trường mới, phát triển tốt trong quá trình nuôi.
Khi bạn nuôi cá Betta để làm cá đá, cá chọi thì hãy chọn những con càng hung hăng càng tốt, nhưng không dễ bị kích động. Vì những con Betta như vậy thường có đặc tính bản lĩnh cao, rất phù hợp để mang đi thi đấu.
Khi chuẩn bị chiến đấu, cá Betta sẽ hoàn toàn thay đổi vẻ ngoài một cách ngoạn mục: phùng mang, vây và đuôi xòe rộng hết cỡ, màu sắc rực rỡ nhất, trông rất oai phong. Lúc này cá Betta mới phô diễn hết vẻ đẹp của nó.
Sự điên cuồng và hoang dại của cá Betta là một trong những tiêu chí để đánh giá một con cá Betta đẹp và giá trị.
Tình trạng vây đuôi
Cá Betta đẹp là con có vây đuôi hoàn chỉnh, không có biểu hiện rụng đuôi, thối đuôi, tia vây cứng cáp, không bị rách hoặc bị tổn thương.
Khả năng sinh sản của cá Betta
Cá xiêm, cá đá có tuổi thọ ngắn, chỉ sống được 2 – 3 năm, nếu điều kiện nuôi tốt chúng có thể sống được đến 5 năm tuổi. Cá xiêm 6 tháng tuổi là có thể tiến hành sinh sản. Dấu hiệu nhận biết là cá cái quấn lấy cá đực, bụng căng, cá đực có hiện tượng nhả bọt.
Cá Betta cái sinh sản bằng cách đẻ trứng vào tổ bọt, con đực sẽ chăm sóc trứng đến khi nở. Khi cá cái đẻ trứng, bạn bỏ vào bể khoảng ⅓ viên Tetracylin để kích thích cá trống nhả tổ bọt và phòng bệnh cho cá con.
Sau khi cá cái đẻ xong, vớt cá cái ra khỏi bể. Tăng nhiệt độ lên khoảng 1 – 2 độ C để trứng nhanh nở. Trứng cá Betta nở sau 24 đến 72 giờ.
Bệnh thường gặp ở cá Betta
Sau đây là một số bệnh của cá Betta hay mắc phải:
Chấn thương
Cá Betta, cá chọi, cá đá là loài rất hiếu chiến, hung dữ và sẵn sàng tấn công cá khác nếu thấy nguy hiểm hoặc bị kích động. Chính vì thế chúng sẽ bị chấn thương ngoài da, nếu không điều trị kịp thời sẽ bị nhiễm trùng và yếu ớt.
Lở miệng, nấm miệng, thối miệng
Bệnh lở miệng nguyên nhân do vi khuẩn gram âm Columnaris trú ở môi, miệng cá gây nên. Triệu chứng của bệnh lở miệng là xung quanh miệng của cá sùi lên màu trắng.
Cá betta bị stress do môi trường nước ô nhiễm, nhiều cá nuôi chung bể, nhiệt độ tăng cao làm vi khuẩn phát triển gây bệnh cho cá. Nếu cá bị nấm miệng cấp tính có thể tử vong sau vài ngày.
Xù mang, xù vảy
Bệnh xù mang, xù vảy là căn bệnh khó chữa đối với cá Betta, khiến vùng mang cá xù lên và bong tróc đến chảy máu, vết thương có mủ và bị hoại tử.
Bệnh xù mang khiến cá Betta yếu ớt, khó di chuyển và chết rất nhanh.
Bệnh thối vây
Đây là căn bệnh phổ biến ở cá cảnh, bệnh gây nên tình trạng vây rách rưới, tổn thương, xơ xác, làm cá Betta khó khăn và đau đớn khi xòe đuôi. Nguyên nhân do nguồn nước bị ô nhiễm, chất lượng nước kém hoặc bị lây từ con cá khác.
Những con cá Betta bị thối vây sẽ có biểu hiện chán ăn, bơi yếu, màu vây nhợt nhạt và dẫn đến tử vong.
Lồi mắt
Bệnh lồi mắt ở cá lia thia gây ra bởi vi khuẩn trong nước, mắt cá bị lờ đờ, lở loét, lồi ra và mất phương hướng khi bơi.
Nhiễm nấm, nhiễm trùng
Cá cảnh cũng rất thường hay gặp loại bệnh này, những bào tử nấm sẽ xâm nhập vào cá và gây bệnh cho cá nếu chúng bị căng thẳng, bị thương và cũng có thể cho chất lượng nước quá kém cũng sẽ gây ra bệnh nấm này.
Cá Betta bị nhiễm nấm có dấu hiệu là các bào tử nấm xâm nhập làm cá bị bệnh, trên cơ thể cá nổi đốm trắng, vàng và lây lan rất nhanh.
Cá bị nhiễm trùng do vi khuẩn có triệu chứng khá giống với nhiễm trùng do nấm. Khi bị nhiễm nặng có thể làm cá bị hôn mê, teo tóp và chết.
Sình bụng (dropsy)
Khi bị bệnh sình bụng, bụng cá Xiêm sẽ bị phình to như khối u và không thể đào thải thức ăn, làm cho vảy xù lên. Nguyên nhân là do tình trạng sức khỏe của cá Xiêm suy giảm, vi khuẩn gram âm có cơ hội xâm nhập và tấn công gây bệnh.
Một số loại bệnh và cách khắc phục khác bạn có thể tham khảo như: bệnh nấm, bệnh túm đuôi
Cá Betta giá bao nhiêu?
Tùy thuộc vào giống cá Xiêm, kích thước, độ tuổi và tình trạng màu sắc của cá Xiêm mà chúng có giá khác nhau.
Cá Betta còn nhỏ có giá khá rẻ, dao động từ 20.000 đồng/con đến 50.000 đồng/con. Loài Halfmoon thuần chủng và Betta Koi có giá rẻ hơn các loài khác, giá dao động từ 70.000 đồng đến 300.000 đồng/con.
Các loài Betta lai giống độc đáo như Plakat, Dumbo, Galaxy, Đuôi tưa, Dragon Betta, Fancy thì giá khá cao, có mức giá trên thị trường từ 140.000 đồng đến vài triệu đồng một con.
Tham khảo: Bảng giá các loại cá Betta chi tiết
Địa chỉ mua, bán cá Betta ở đâu tại Hà Nội, Tp.HCM
Hello Thú Cưng xin giới thiệu một vài địa điểm bán cá Betta nổi tiếng và uy tín tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cho các bạn lựa chọn được con giống tốt nhất, những chủ shop được giới thiệu dưới đây còn nhiệt tình chia sẻ kinh nghiệm nuôi cá Betta, kỹ thuật lai tạo, mang đến kiến thức quý giá dành cho người nuôi Betta cảnh.
Tại Hà Nội, bạn có thể đến các cửa hàng sau để mua cá Betta:
- Cá Betta Hà Nội (Hoàng Mai)
- Bể cá Hoàng Gia (Bắc Từ Liêm)
- Cá Chọi Betta Đức Anh (Tây Hồ)
- Cá Chọi Betta Cầu Giấy (Long Biên)
- Thủy Sinh Tím (Hai Bà Trưng, Cầu Giấy)
- Cá cảnh Thái Hòa (Ba Đình)
Tại TP. Hồ Chí Minh, xin mời bạn tham khảo một số Hello Thú Cưng cá Betta tại:
- Vương Quốc Cá Betta (Tân Phú)
- Betta Sales (Thủ Đức)
- Cá kiểng Hải Dương (Quận 11)
- Cá Cảnh Thủy Sinh Trung Tín (Quận 3)
- Betta Garden Shop (Quận 8)
- Shop cá Betta Koi Trung Lê (Quận 7)
Lời kết
Bài viết này là toàn bộ thông tin về cá Betta, loài cá cảnh đẹp kiêu sa và hiếu chiến, được rất nhiều dân chơi cá cảnh trên toàn thế giới thích thú sưu tầm. Hãy liên hệ với Hello Thú Cưng để được giải đáp nếu như bạn còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến cá Betta.
Tham khảo: https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%A1_Betta
